Denizli Kekiği

Kekik binlerce yıllık geçmişi olan, antikçağlarda, asaletin, cesaretin ve zenginliğin simgesi olan bir bitkidir. Haçlı seferleri zamanına kadar savaşa giden askerlere kekik kokan ve kekik motifli armağanlar vermek, tapınaklarda, kekik yakarak tütsüleme yapmak hep bu inanıştan kaynaklanmıştır.

Romalı askerlerin savaşma güçlerini ve cesaretlerini artırmak için kekikli sularla yıkandıkları bilinmektedir. İlk kullanımı hakkında bilgiler incelendiğinde, Antik Yunan’da güzel kokusu nedeniyle tapınaklarda tütsü, insanlarda asabiyet giderici ve evlerde böcekleri savan bir fumigant olarak, Antik Mısır’da ise mikrop öldürücü ve koruyucu özelliklerinden yararlanılarak mumya yapımında kullanıldığı, Mezopotamya Uygarlığı dönemine ait tabletlerdeki reçetelerde yer aldığı görülmektedir. 

Sağlık alanında kullanımı ise M.S. 1. yüzyıldan itibaren başlamış, kekik yağı ağız hijyeni için gargara suyu ve yaralar için antiseptik, şarapla karışımı çocuklarda öksürük, çay olarak grip ve yaşlılarda zihinsel sağlık, kekikle doldurulmuş yastık melankoli tedavisinde kullanılmıştır.

Eski Yunan ve Roma’da alkollü içeceklerin ve peynirin tatlandırılması için kullanılırken, Avrupa’da evlerde tütsüsü yapılarak evin havasının temizlendiği ve bedenlerin bu bitkiyle sıvanarak veba-cüzzam gibi bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlandığı bilinmektedir. Orta Çağ Avrupası’nda ve İngiltere’sinde sindirim problemlerinden romatizmaya ve menstrual şikâyetlere kadar her şeyi iyileştirmek için kullanılırdı. 1. Dünya Savaşı’na kadar kekik yağı muharebe alanı antiseptiği olarak kullanıldı.

Denizli Kekiği Nasıl Yetiştirilir?

Botanik Özellikleri: Ülkemiz birçok kekik türünün gen merkezi ve anavatanı konumundadır. Bazı bölgelerimizde farklı türler doğadan toplanarak pazarlanmaktadır. Tarla koşullarında ise genel olarak İzmir Kekiği (Origanum onites L.) ile Çanakkale Kekiği  (Origanum vulgare L.) türlerinin kültürü yapılmaktadır. Çok yıllık bir bitki olan kekiğin ekonomik ömrü 7 yıldır. Ancak iyi bakım şartlarında 10 yıla kadar ürün alınabilmektedir. Baharat, ilaç, kozmetik ve kimya sektörü başta olmak üzere pek çok kullanım alanı vardır.

Toprak İşleme ve Fide Dikimi: Kekik bitkisi hem tohum hem de çelik ile çoğaltılabilir. Ancak tohum ile çoğaltılması daha pratiktir. Tohumlar Ekim-Kasım-Aralık aylarında özel olarak hazırlanan yastıklara ekilerek buralarda fide haline getirilir. Fideler araziye aktarılmadan önce derin sürüm yapılmalı, daha sonra diskaro–tırmık veya kazayağı–tırmık kombinasyonu ile toprak yüzeyi düzeltilmelidir. Fide dikimleri ilkbaharda don riski ortadan kalktıktan sonra bölgelere göre Mart sonu ile Mayıs ayı ortalarına kadar yapılır. Fideler dikim makinası ile tarlaya şaşırtılır ve dikiminden sonra mutlaka can suyu verilmelidir. Kekik yetiştiriciliğinde 45*20 cm dikim mesafesi uygundur. 

Kekik tarlaları tesis edilmeden önce toprağın yapısını düzeltmek amacıyla dekara 5 tona kadar çiftlik gübresi verilebilir. Genel olarak verim döneminde yılda dekara 7-8 kg azot (N) ve 4-5 kg fosfor (P) verilmesi yeterlidir. Uçucu yağ kalitesi için potasyum elementinin önemi büyüktür. Bundan dolayı doğru bir bitki besleme yapabilmek amacıyla makro ve mikro besin elementlerini içeren toprak analizi sonuçlarına göre gübreleme yapılmalıdır. 

Hasat ve Kurutma: Kekik bitkisi çiçeklenme başlangıcı ile tam çiçeklenme dönemi arasında hasat edilir. Bitkinin hasadı toprak seviyesinin 10 cm üzerinden testereli ot bıçağı veya bu konuda geliştirilmiş diğer hasat makinaları ile yapılır. Hasat esnasında yabancı otların karıştırılmamasına dikkat edilmelidir.Hasat edilen bitkilerin doğal koşullarda gölge bir ortamda kurutulmalıdır.

Kekikotu pekmezi, balgama, öksürük krizlerine, astıma, bronşite ve kronik uykusuzluğa iyi gelir.
Bal ile karıştırılıp tüketilirse öksürük şikayetlerini azaltır.
Aynı oranlarda tarçın ve kekik karıştırılıp sıcak suda demlenirse kan şekerini düşürür.
Kekiğin çiçekli sapları ile yapılan çay, vücuttaki fazla yağların eritilmesine, vücuttaki faza suyun atılmasına, kan dolaşımının düzene girmesine yardımcı olur. Aynı çay, böbrek taşlarının düşürülmesi, kadınlarda adet düzensizliği ve damar sertliği gibi durumlarda da tüketilebilir.
Suyla kaynatılıp, balla tüketilirse, karın ağrılarına, gaz şikayetlerine, sindirim problemlerine, mide bulantısına iyi gelir.
Kekik antiseptik özelliğine de sahiptir. Kimyon ve sirke ile kaynatılıp tüketilirse, diş ağrılarına iyi gelir. Aynı zamanda çocuklarda kansızlığı engeller, ishallere faydalıdır.
Mide hastalıkları olanlar kekikotu çayı tüketebilir.
Egzema ve uyuz hastalarında, banyo yaparken kullanılabilir.

Kekik, güçlü bir afrodizyaktır.
Kekik, saç bakımı için de kullanılabilir. Kekik, bol suda kaynatılıp, saç bu demli suyla ovulur. Bu karışımla saçlar iyice ovulursa, kafa derisindeki mikroplar ölür, dökülen saçların yerine yenisi çıkar, saçın fazla yağı arındırılır. Ayrıca kırılan saçlar canlanır, saça hoş bir koku ve parlaklık gelir.
Boyamacılıkta da kekikten faydalanılır. Kekiğin yaprakları, bej, gri ve hakinin bazı tonlarını elde etmek için kullanılır. Bu boya, yün ve ipliklerin boyanmasında kullanılır.
Kekik çayı, alkol bağımlılıklarına da çaredir. Her yemekten sonra tüketilecek olan çay, yoksunluktan meydana gelen mide bulantısı, iştahsızlık gibi sorunların giderilmesi için kullanılabilir.
Kekik yağı, açık yaraları ve apseleri de iyileştirmek için kullanılabilir.
Kekik suyu ile yapılan banyolar, romatizmaya, çeşitli eklem ağrılarına iyi gelir.

Kekik özellikle Akdeniz kıyı ülkelerinde eskiden beri bilinmekte ve baharat olarak tüketilmektedir. Ette, etli yemeklerde ve pizzalarda yoğun bir şekilde tüketilmesinin yanında salatalarda, çorbalarda ve sos yapımında da kullanılmaktadır.
Bakteri ve mantar öldürücü özelliği farklı araştırmalarla ortaya konulan Origanum türü kekiklerin yanında, Carvacrol’ün antibakteriyel ve antifungal etkileri ile yaraları hızla iyileştirdiği ve ağrı kesici özeliğinin de bulunduğu tespit edilmiştir. Geleneksel halk ilacı olarak ise gerek kekik suyu gerekse de uçucu yağı soğuk algınlığı, boğaz ağrısı, midedeki ve bağırsaklardaki kasılmaları gidermek ve hazmı kolaylaştırmak için kullanıldığı bilinmektedir.
Kekik (Origanum) türlerinden elde edilen uçucu yağların, gıdalarda bozulmalara neden olan birçok mikroorganizma üzerine öldürücü, kontrol edici etkileri olduğu saptanmıştır ve gıdaların saklanmasında kullanılabileceği ortaya konulmuştur.
Sahip olduğu hoş kokusu, mayıs ayı başından başlayarak 1,5 ay kadar süren çiçekleri, kış zararı görmeyeceği bölgelerde sulandığı sürece her dem yeşil kalabilmesi ve yarı çalımsı özellikleri ile bahçe düzenlemelerinde kullanılabilmekle birlikte, saksıda yetiştirilebilme imkânları da bulunmaktadır. Yukarıda sayılanların yanında, kekik türlerinden elde edilen etken maddelerin, insektisit, herbisit olarak ve bazı nematod ve virüsler üzerine etkisi ile bitki sağlığı alanında kullanılabilirliği bilimsel araştırmalarla ortaya konulmuştur. Ayrıca bal arılarında önemli zarara neden olan bazı hastalık ve zararlılar üzerinde de etkisi olduğu tespit edilmiştir.